Görlitz nazywane jest perłą Saksonii, zachowały się tu bowiem zabytki architektury łączące niemal 800 lat lokacji miejskiej. W muzeach zaś zgromadzono światowej klasy obiekty kultury i nauki. Warto je zobaczyć tym bardziej, że w każdą pierwszą niedzielę miesiąca wstęp do wszystkich muzeów jest bezpłatny. Muzeum i Górnołużycka Biblioteka Naukowa, Dom Biblijny, kościół św. Piotra i Pawła – to jedna z wielu możliwych tras turystycznych. Reaktywowane w 1990 r. Górnołużyckie Towarzystwo Naukowe – powołane do życia w 1779 r. przez Karla Gottloba Antona (1751-1811) i Adolfa Traugotta von Gersdorf (1744-1807) – od 1807 r. ma swoją siedzibę w Domu Barokowym (Neissestrasse 30). Mieści się w nim także muzeum historyczno-kulturalne oraz Górnołużycka Biblioteka Naukowa. Początek imponującego księgozbioru biblioteki dała darowizna świdnickiego prawnika i bibliofila Johana Gottlieba Milicha (1678-1726), który zapisał w testamencie przekazanie swojej kolekcji miastu Görlitz.
Skarby biblioteki
Książnica liczy obecnie ok. 140 tys. woluminów, wśród których są takie białe kruki jak m.in. Biblia Ruska …, Biblia jest dziełem Franciszka Skoryny, który przetłumaczył ją ze staro-cerkiewno-słowiańskiego na żywy język białoruski. To pierwsza księga drukowana w tym języku! Biblia została wydrukowana w praskiej drukarni Skoryny, a prace nad nią rozpoczęły się jeszcze przed wystąpieniem Lutra (1517), uchodzącego za inicjatora i propagatora drukowania Biblii w językach narodowych.
Drugim cimelium GBN jest dzieło Speculum Saxonum…, pierwsze drukowane w języku polskim wydanie niemieckiego prawa lokacyjnego, na mocy którego nadawano ustrój prawny miastom w Polsce (zaczynając od piastowskiego Śląska na początku XIII w.). Prawo zostało przetłumaczone, wydane i wydrukowane we Lwowie (1581 r.) przez sekretarza króla Stefana Batorego, urzędnika, prawnika i drukarza lwowskiego jednocześnie, Pawła Szczerbicza (1552-1609).
Cenne eksponaty
Skarby jeszcze większego formatu znajdują się w muzeum. Są tu m.in. autografy Jakuba Boehme (1575-1624), bezcenne grafiki Albrechta Durera i Cranacha Starszego, numizmaty i zbiory cennych przedmiotów z różnych kultur świata, obrazy, porcelana, odlew maski pośmiertnej Dantego Alighieri, czy słynna glassharmonie – mechaniczny instrument muzyczny, który wydobywa dźwięk ze szklanych elementów poprzez pocieranie ruchem okrężnym ich krawędzi. Bardzo cenne jest także wyposażenie gabinetu fizycznego, na które składają się urządzenia do badania elektryczności sprowadzone z holenderskiej Lejdy. Na urządzeniach tych pracował, a następnie przekazał je Górnołużyckiemu Towarzystwu Naukowemu, badacz i pasjonat nauki, współzałożyciel Towarzystwa, Adolf Traugott von Gersdorf.
Perła architektury
Tuż obok, przy Neissestrasse 29, znajduje się Dom Biblijny, przebudowany w 1570 r. przez Hansa Kramera Młodszego, architekta i budowniczego wielu kamienic w Dreźnie i Gdańsku. Fasadę budynku ozdabiają kamienne sceny biblijne, niedawno pieczołowicie odrestaurowane, które jednak nie zostały pomalowane – jak twierdzą niemieccy przewodnicy – z powodu braku wiarygodnych informacji o ich oryginalnych XVI-wiecznych barwach.
Wizytówka miasta
Najbardziej charakterystycznym i już z daleka widocznym akcentem architektonicznym Görlitz jest znany wszystkim zgorzelczanom – choćby tylko z zewnątrz – kościół św. Piotra i Pawła (Peterskirche). Początki świątyni sięgają XIII w. Pięcionawowy kościół jest chlubą Saksonii i całych Niemiec. Wysokie filary zwieńczone łukami i sklepieniami robią nie mniejsze wrażenie od zbudowanych pod koniec XIX w. dwóch strzelistych wież. Wśród najcenniejszych walorów kościoła jest krypta z kaplicą św. Jerzego oraz słoneczne organy (Sonnenorgel), dzieło Eugenio Caspariniego z 1703 r. Organy te były wielokrotnie przebudowywane i remontowane – ostatnio w 1997 r. – posiadają 4 manuały i pedał, które generują 88 dźwięków. Słynna Toccata d-moll Jana Sebastiana Bacha brzmi na tym instrumencie i w tym wnętrzu szczególnie majestatycznie.
Warto się wybrać
Görlitz odwiedzają i podziwiają turyści z całego świata. Muzea przygotowane są także na przyjęcie turystów z Polski – wiele z nich zatrudnia polskojęzycznych pracowników, a eksponaty posiadają metryczki w języku polskim. Warto się wybrać, tym bardziej, że w każdą pierwszą niedzielę miesiąca wszystkie muzea w Görlitz można obejrzeć bezpłatnie.
Marek Żytomirski /Miejska Biblioteka Publiczna/